ساييدگی زانو يا آرتروز مفصل زانو

ساييدگی زانو یا آرتروز زانو چیست ؟ استئوآرتريت ،آرتروز يا ساييدگي مفاصل ، شايعترين نوع آرتريت(التهاب و آزردگي مفاصل ) است ، كه ميليونها انسان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند.

گرچه ساييدگی زانو يا آرتروز هر مفصلی را مي تواند در گير كند ولي ساييدگی زانو و ساییدگی مفاصل دست،ران و ستون فقرات از همه شايعترند. ادامه مبحث در مورد ساييدگي يا آرتروز مفصل زانو مي باشد.

ساختمان مفصل زانو ( آناتومي مفصل زانو )
مفصل زانو بزرگترين مفصل سينويال بدن است كه از به هم رسيدن استخوانهاي ران(فمور) ، ساق (تبيا ) و كشكك (پتلا) تشكيل مي شود.

در انتهاي اين استخوانها ، ساختاري محكم و صاف وجود دارد كه به آن غضروف هيالين مي گويند و باعث حركت راحت اين ساختمانها روي يكديگر مي شوند.

دو غضروف ديگر به نامهاي منيسك داخلی و منيسك خارجی هم بين استخوانهای ران وساق قرار دارند. چند عدد رباط (ليگامان) هم اين استخوانها را متصل به هم نگه مي دارند و مانع حركتهای نابجای آنها مي شوند از جمله ليگامان صليبی قدامي و ليگامان صليبي خلفی. ساختمانهاي ذكر شده توسط بافت محكمی به نام كپسول مفصلی در بر گرفته مي شوند.

علل و عوامل خطر ساز ساييدگی زانو

هر عاملي كه باعث آزردگی و تحليل رفتن غضروفهای هيالين اتنهای استخوانها شوند ، ارتروز را در مفصل ايجاد مي كنند.

به تدريج كه بيماری پيشرفت مي كند ، غضروفها به طور كامل از بين می روند و استخوانها در تماس با يگديگر قرار مي گيرند.

در لبه استخوانها هم زوائد استخوانی درست مي شود كه گاهی قابل لمس می باشند.

در ساييدگی زانو ، فضای مفصلي كاهش مي يابد و استخوانها به هم نزديك مي شوند و اين بر خلاف تصور بسياری از بيماران است كه گمان مي كنند بين استخوانهايشان  فاصله افتاده است.

۱-سن : با افزايش سن ، احتمال ابتلا به آرتروز يا ساييدگي مفاصل نيز افزايش می يابد ، به طوري كه ۸۰% افراد بالاي ۵۵ سال درجاتي از آرتروز را نشان مي دهند.

۲-جنس: زنان بيشتر دچار آرتروز مفاصل مي شوند ، هر چند دليل اصلي آن مشخص نيست.

۳-اضافه وزن و چاقي: از يك طرف با اعمال فشار زياد به مفاصل تحمل كننده وزن(ران و زانو) زمينه را براي ابتلا به آرتروز فراهم مي كنند و از طرفي ديگر ،بافتهاي چربي پروتئينهايي را توليد مي كنند كه ممكن است باعث التهاب در بافتهاي اطراف مفصل و خود مفصل شوند.

۴-شغل: مشاغلي كه مستلزم  نشت و برخاست مكرر ، ايستادنهاي طولاني بدون تحرك كافي ، استفاده مكرر از پله و موارد مشابه باشند ، مي توانند زمينه را براي ابتلا به ساييدگي زانو فراهم كنند.

۵-ژنتيك: بعضي از افراد به دلايل ژنتيكي استعداد بيشتر يبراي ابتلا به آرتروز دارند.

۶-آسيبهای مفصلي: آسيبهای وارد شده به مفصل حين فعالييتهای ورزشی يا تصادف مانند پارگي ليگامانهای صليبي يا منيسكها  ممكن است باعث افزايش شانس ابتلا به ساييدگی زانو شوند. اين آسيبها ممكن است در گذشته  به مفصل وارد  شده باشند و بعد فراموش شوند.

۷- اشكالات بيو مكانيك : بعضي از اشكالات بيومكانيك مانند تفاوت واضح در طول پاها مي تواند مي تواند شانس آرتروز در مفصل ران  وزانو را افزايش دهد.

علائم و نشانه های ساييدگی زانو

ساييدگي زانو شروعي آهسته دارد و به تدريج پيشرفت مي كند و با اين علائم و نشانها خود را نشان مي دهد:

۱-درد : در شروع بيماری ساییدگی زانو یا آرتروز مفصل زانو درد خفيف است و هنگام راه رفتن  و بالا و پايين رفتن از پله  و ايستادن طولانی  ، احساس می شود و با استراحت از بين می رود. محل احساس درد معولا در قسمت داخلي زانو يعني جايي كه زانوها به هم نزديك هستند ، مي باشد. هر چند ممكن است در جلوي زانو يا قسمت خارجي زانو هم احساس شود.با پيشرفت بيماری، درد هنگام استراحت  هم آزاردهنده مي شود و نهايتا مي تواند با خواب بيمار هم تداخل نمايد.

۲-تندرس( حساسيت و درد با لمس):  در هنگام لمس ناحيه درگير درد ايجاد مي شود.

۳- خشكي و سفتي:معمولا صبحها بعد از برخاستن از خواب ، يا بعد از مدتي استراحت و بي حركتي مفصل ، موقع حركت دادن زانو ، احساس خشكي و سفتی می شود و مفصل زانو به آساني و رواني حركت نمي كند.

۴-كم شدن دامنه حركت مفصل: با پيشرفت آرتروز یا ساییدگی زانو بيمار قادر نخواهد بود زانو را به طور كامل خم وراست كند.

۵-احساس سايش يا ترق تروق دردناك  موقع خم وراست كردن زانو

۶- بر جستگي هاي استخواني : كه ممكن است اطراف مفصل لمس شوند.

۷-تغيير شكل زانوها: كه شايعترين آنها فاصله گرفتن زانوها از يكديگر( ژنو واروم) است.

۸-تغيير اگوي راه رفتن:ممكن است  با درگيري دو طرفه  و شديد زانوها ، راه

رفتن اردك وار شود.( نوسان زياد تنه به چپ و راست موقع راه رفتن)

تشخيص ساييدگی زانو

تشخيص آرتروز زانو یا ساییدگی زانو با شرح حال و معاينه باليني است كه پزشك انجام مي دهد.گاهي پزشكان براي تاييد تشخيص و يا رد ساير علل درد مفصل ، از گرافی ساده ، آزمايش خون و در موارد پيچيده تر از ام آر آی استفاده مي كنند.

درمان ساييدگی زانو

در حال حاضر فرايند زمينه ای ساييدگی زانو ، قابل ترميم و برگشت نمي باشد، اما علائم  ساییدگی زانو را مي توان به مقدار زيادی كنترل كرد و از پيشرفت آن جلوگيري به عمل آورد.

ورزش و كنترل وزن در مجموع مهمترين راه براي كنترل علائم ساييدگی مفصل زانو هستند. بيماران بايد در سبك زندگي خود نيز تغييراتي بدهند، به طور مثال، از دو زانو ، چهار زانو و سر دو پا نشستن خوداري كنند و به جاي آن از صندلي استفاده كنند. استفاده از پله را محدود كنند و در صورت امكان از توالت فرنگی استفاده كنند.گاهي لازم است از عصا  كمك بگيرند، يا از كفی و يا زانوبندهای ويژه استفاده كنند.

الف-استفاده از زانوبند های فراصوت اسپیلاوایزر برای درمان ساييدگی زانو(روش نوین درمان آرتروز)

استفاده از زانوبندهای فراصوت و حرارت موضعی در ناحیه درد زانو یکی از روش های موثری است که اخیرا کشف و مورد استفاده قرار گرفته است گزارشات بالینی حاکی از آنست که میزان بهبودی و کاهش درد یک ماه پس از استفاده مداوم از این نوع زانوبندها قابل ملاحظه است بطوریکه پس از سه ماه بهبودی تا میزان ۹۰ درصد حاصل میشود و فرد بطور کامل توانایی حرکتی خود را باز می یابد هرچند نیازمند مراقبت های بعدی و استفاده مداوم از این روش درمانی است. این نوع زانوبندها با نام تجاری اسپیلاوایزر در لوازم پزشکی یافت می شوند.
گوه های پاشنه پا نیز ممکن است برای درمان آرتروز زانو موثر باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد استفاده از گوه پاشنه جانبی استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) را کاهش می دهد. شواهد مشابه نشان می دهد که بریس و کفی گوه جانبی ممکن است اثر مفید کمی داشته باشند. سفارشی و خریداری شده در فروشگاه های متخصص درد ارتروز.

برای تهیه زانوبند اسپیلاوایزر،روش نوین درمان ساييدگی زانو زانو کلیک کنید.

زانو بند فرانسوی اسپیلاوایزر تنها راه قطعی درمان درد آرتروز زانو با بهره گیری از تکنولوژی امواج فراصوت در جهان است.توجه نمایید که امواج فراصوت باعث افزایش خون رسانی به غضروف موجود در مفاصل زانو شده و باعث کاهش درد و بهبود زانو درد شما می شود؛  

ب-طب مکمل و جایگزین برای درمان ساييدگی زانو

بسیاری از درمان های طب مکمل و جایگزین برای درمان ساييدگی زانو با موفقیت متغیر استفاده شده است. مکمل های گلوکزامین و کندرویتین از دهه ۱۹۹۰ به عنوان گزینه های اصلاح کننده بیماری به بازار عرضه شدند. یک RCT دوسوکور سود کمی از استفاده از گلوکزامین همراه با کندرویتین در شرکت‌کنندگان مبتلا به استئوآرتریت خفیف زانو نشان داد. با این حال، مزایای بیشتری در افراد با درد متوسط تا شدید مشاهده شد. گلوکزامین بی خطر است، اما فایده آن متغیر است. کندرویتین درد ناشی از آرتروز زانو یا لگن را کاهش نمی دهد

فایده طب سوزنی مشخص نیست. یک متاآنالیز هیچ بهبود مرتبط بالینی را در نمرات درد یا عملکرد با طب سوزنی در مقایسه با طب سوزنی ساختگی نشان نداد. با این حال، در کوتاه مدت (شش هفته) و در دراز مدت (شش ماه)، بیمارانی که طب سوزنی یا طب سوزنی ساختگی دریافت کردند. طب سوزنی ساختگی نسبت به کسانی که مراقبت های معمول را دریافت می کردند، احساس بهتری داشت. مطالعه دیگری نشان داد که شش ماه درمان با طب سوزنی سنتی چینی در مقایسه با طب سوزنی ساختگی یا بدون درمان، نمره درد را کاهش داد و عملکرد را به طور متوسط ۴۰ درصد افزایش داد.

مکمل S-adenosylmethionine (SAM-e)، زنجبیل (Zingiber officinale) یا زردچوبه (Curcuma longa) نیز به عنوان درمان استئوآرتریت ترویج شده است. یک متاآنالیز RCT نشان داد که SAM-e به اندازه NSAID ها در کاهش درد و ناتوانی موثر است و مشخصات ایمنی بهتری دارد. بیمارانی که ۲۵۵ میلی‌گرم عصاره زنجبیل دو بار در روز مصرف می‌کردند، کاهش درد داشتند (۶۳ درصد در مقایسه با ۵۰ درصد در گروه دارونما).

ج-درمان دارویی ساييدگی زانو

درمان های دارویی را می توان به صورت موضعی، خوراکی یا داخل مفصلی دسته بندی کرد. استفاده از درمان های موضعی از بسیاری از عوارض جانبی مرتبط با داروهای سیستمیک جلوگیری می کند. مروری بر کارآزمایی‌های کنترل‌شده با دارونما درباره کرم کپسایسین ۰٫۰۲۵% (Zostrix) به این نتیجه رسید که از نظر آماری مؤثرتر از دارونما است، اما کمتر از NSAIDهای موضعی مؤثر است. استئوآرتریت زانو. ۲۲ NSAIDهای موضعی در تسکین درد نسبت به دارونما برتر بودند، اما فقط برای دو هفته اول درمان. NSAIDهای موضعی حتی در هفته اول درمان کمتر از NSAIDهای خوراکی مؤثر بودند.

بسیاری از داروهای خوراکی برای مدیریت درد ناشی از ساييدگی زانو در دسترس هستند. استامینوفن داروی ارجح در دستورالعمل‌های کالج روماتولوژی آمریکا است. این دارو در درمان درد آرتروز از دارونما مؤثرتر است. مسمومیت کبدی بسیار نادر است، اگرچه در بیمارانی

که روزانه الکل مصرف می‌کنند باید احتیاط کرد. بیمارانی که ۳ تا ۴ گرم استامینوفن در روز مصرف می کنند باید به طور منظم عملکرد کلیه و کبد را تحت نظر داشته باشند. NSAID ها برای بهبود درد زانو و مفصل ران در بیماران مبتلا به استئوآرتریت، به ویژه در کسانی که درد متوسط تا شدید دارند، کمی نسبت به استامینوفن برتری دارند.

مهارکننده های سیکلواکسیژناز-۲ (COX-2) ممکن است در درمان آرتروز نقش داشته باشند. سلکوکسیب (Celebrex) تنها نمونه اولیه مهارکننده COX-2 موجود است زیرا روفکوکسیب و والدکوکسیب به دلیل اثرات نامطلوب قلبی عروقی از بازار خارج شده اند. با این حال، سلکوکسیب همچنین با افزایش بروز انفارکتوس میوکارد و سکته مغزی همراه است. یک بررسی سیستماتیک نشان داد که اگرچه استفاده از سلکوکسیب منجر به کنترل علائم مشابه با سایر NSAID ها می شود و خطر عوارض جانبی جدی گوارشی را کاهش نمی دهد، بیماران ممکن است احتمال قطع مصرف سلکوکسیب به دلیل اثرات گوارشی کمتر است. اگرچه استفاده از مهارکننده‌های COX-2 برای درمان استئوآرتریت در مقایسه با سایر NSAIDها، خطر عوارض جانبی افزایشی ندارد، اما ممکن است فایده زیادی نداشته باشد.

مواد افیونی همچنین ممکن است نقش مفیدی در درمان ساييدگی زانو داشته باشند. دستورالعمل‌های کالج آمریکایی روماتولوژی از استفاده از درمان با مواد افیونی در زمانی که سایر درمان‌ها بی‌اثر بوده یا نامناسب هستند، حمایت می‌کند. ترامادول (اولترام)، با یا بدون استامینوفن، شدت درد را کاهش می‌دهد، علائم را کاهش می‌دهد و عملکرد را بهبود می‌بخشد. ترامادول خطر تشنج، را افزایش میدهد به ویژه در بیمارانی که الکل مصرف می کنند. یک دستورالعمل اخیر از انجمن طب سالمندان آمریکا توصیه می‌کند که همه بیماران مسن‌تر با درد متوسط تا شدید یا کیفیت زندگی کاهش یافته برای درمان با مواد افیونی در نظر گرفته شوند. احتمال اعتیاد در این بیماران وجود دارد. با این حال، باید از پروپوکسیفن که در نوامبر ۲۰۱۰ از بازار خارج شد، اجتناب شود، زیرا اثربخشی آن بیشتر از استامینوفن نیست و با عوارض جانبی بیشتری همراه است.

د-تزریقات داخل مفصلی برای درمان ساييدگی زانو

تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئید ممکن است باعث تسکین علائم کوتاه مدت در بیماران مبتلا به ساييدگی زانو با خطر کم عوارض جانبی شود. یک مرور سیستماتیک از ۲۸ کارآزمایی بالینی کاهش قابل توجهی در کوتاه مدت درد و بهبود در ارزیابی خود بیمار با تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئید در مقایسه با تزریق دارونما نشان داد. با این حال، شواهد خوبی از بهبودی بلندمدت وجود ندارد. مکانیسم دقیق اثر ناشناخته است، اما فرض بر این است که کورتیکواستروئیدها تجمع رده های سلولی التهابی را مهار می کنند، سنتز پروستاگلاندین را کاهش می دهند، ترشح لکوسیت ها را از سلول های سینوویال مهار می کنند و ترشح اینترلوکین را از سینوویوم کاهش می دهند. دوز معمولی برای تزریق زانو ۴۰ میلی گرم تریامسینولون استوناید (Kenalog) است که برای درمان دو یا سه مورد نیاز است.

تزریق داخل مفصلی اسید هیالورونیک (به عنوان مثال، Synvisc، Euflexxa) برای استئوآرتریت حداقل موثر است. علیرغم اینکه این داروها به عنوان عوامل بالقوه اصلاح کننده بیماری تبلیغ می شوند، هیچ مطالعه ای نشان نداده است که این داروها سیر بیماری را تغییر دهند. مایع سینوویال یک اولترافیلترات پلاسما است که با افزودن اسید هیالورونیک اصلاح شده است که توسط سینوویوم تولید می شود. در افراد مبتلا به آرتروز، اسید هیالورونیک کاهش یافته و به خطر می افتد. تصور می شود که مکمل اگزوژن هیالورونیک اسید داخل مفصلی از خواص الاستویسکوزی مایع سینوویال پشتیبانی و بازیابی می کند. با این حال، یک متاآنالیز نشان داد که مطالعات نشان‌دهنده سودمندی از تزریق اسید هیالورونیک داخل مفصلی، طراحی ضعیفی داشتند یا از صنعت حمایت می‌شدند، در حالی که مطالعات دیگر هیچ بهبود قابل توجهی را از نظر بالینی در عملکرد نشان ندادند.

ه-عمل جراحی برای درمان ساييدگی زانو

جراحی آرتروسکوپی درمان مناسبی برای ساييدگی زانو نیست، مگر اینکه شواهدی از شل شدن بدن یا علائم مکانیکی مانند قفل شدن، تسلیم شدن، یا گرفتن وجود داشته باشد. دو RCT خوب طراحی شده جراحی آرتروسکوپی برای درمان استئوآرتریت زانو هیچ سودی نشان ندادند.

تعویض کامل زانو باید به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته شود. طبق آکادمی جراحان ارتوپد آمریکا، نشانه اصلی برای آرتروپلاستی کامل زانو، تسکین درد ناشی از آرتروز زانو در صورتی است که درمان غیرجراحی بی‌اثر بوده باشد. میزان نارضایتی تعویض کامل زانو ۴/۵ درصد از بیماران است.